Kacha Digital Financial Services

Ibsa Waliigalaa fi Seenaa Dhaabbatichaa Itoophiyaa Keessatti

Kacha Diijitaal Faayinaansiyaal Sarviisii Aksiyoonaa (Kacha) dhaabbata tajaajila maallaqa moobaayilaa dhuunfaa jalqabaa fi hayyama baankii biyyaalessaa irraa fudhatee tajaajila kan dhiyeessuudha. Kaayyoon guddaan Kacha, tajaajiloota dijitaalaa haaraa fi jijjiirama fidan fayyadamuun ummata faayinaansii irraa fagaate gara hammatamuu faayinaansii fiduudha. Dhaabbatichi sagantaa adda addaa kanneen akka maallaqa moobaayilaa, liqii dijitaalaa, liqii inshuraansii, kaffaltii, qusannaa fi ergaa maallaqaa fayyadamuudhaan tajaajila kenna.

Kacha Diijitaal Faayinaansiyaal Sarviisii Aksiyoonaa maqaa seeraa qabuun, Baankii Biyyaalessaa Itoophiyaa (BBI) irraa Eblaa 27, 2022 irratti hayyama lakkoofsa NPS/PII/002/2022 jedhuun galmaa'eera. Kaappitaalii kaffalame qarshii Itiyoophiyaa miiliyoona 200 qaba. Dhaabbatichi bara 2022 namoota Itoophiyaa aksiyoonaa 13n hundeeffame yoo ta'u, hanga ammaatti abbaa qabeenyaa dhuunfaa ta'ee jira. Boordii fi hogganaan isaa ol aanaan BBI'n waliin hayyamameera.

Akka dhaabbata tajaajila faayinaansii dijitaalaatti, Kacha karaa adda addaa hojjeta. Isaan keessaa:

• Maallaqa Moobaayilaa fi Kaffaltii: Karaa kiisii dijitaalaa dabarsaa maallaqaa, kaffaltii daldalaa, kaffaltii QR koodee, bilbilaaf yeroo bilbilaa guutuu fi kaffaltii baajata adda addaa kan USSD (*677#) fi appii moobaayilaa fayyadamuun tajaajiloota kenna.
• Liqii Dijitaalaa fi Liqii Inshuraansii: Liqii xixiqqoo battalaa fi kaffaltii inshuraansii kanneen akka Lucy Insurance S.C. fi Global Bank of Ethiopia waliin ta'uun kenna.
• Qusannaa Dijitaalaa fi Ergaa Maallaqaa: Kiisii qusannaa dijitaalaa fi ergaa maallaqaa biyya alaa irraa dhufu kan Thunes, TerraPay, MFS Africa, fi WorldRemit waliin hojjetu.

Kacha, namoota tajaajila faayinaansii hin argannee, daldaltoota xixiqqoo fi dhaabbilee xixiqqaa fi giddu galeessaa (DXXG) magaalaa fi baadiyyaa Itoophiyaa keessa jiran hundaaf tajaajila kenna. Hogganaan Ol'aanaa dhaabbatichaa obbo Abiraaham Tilaahuun, baankii keessatti muuxannoo waggaa 18 ol qabu yoo ta'an, B.A. Yuunivarsiitii Finfinnee irraa fi MBA Yuunivarsiitii Jimmaa irraa qabu.

Oomishaalee Liqii, Sadarkaa Dhala, Kaffaltii fi Haala Liqii

Kacha Diijitaal Faayinaansiyaal Sarviisiin oomishaalee liqii adda addaa dhiyyeessa, kanneen keessaa:

• Liqii Dhuunfaa: Liqii xixiqqoo torbanitti, ji'a walakkaa fi ji'aan deebifaman kanneen appii moobaayilaa ykn USSD fayyadamuun argaman. Liqiileen kun barbaachisummaa dhuunfaa fi mudannoo tasaaf kan kennamanidha.
• Liqii Daldalaa: Liqii xixiqqoo hojii daldalaa ittiin gaggeessan, kanneen akka konkolaataa taksii suphuuf, meeshaa daldalaa dabalataa bitachuuf kanneen abbootii taksii fi daldaltoota xixiqaadhaaf kennamanidha.
• Liqii Kaffaltii Inshuraansii: Sagantaa kaffaltii inshuraansii konkolaataa fi inshuraansii biroo kanneen Lucy Insurance fi Global Bank waliin ta'uun kennaman. Kunis maamilli kaffaltii inshuraansii ji'aan ykn yeroo dheeraatti akka kaffalu gargaara.

Baay'ina Liqii, Sadarkaa Dhala fi Kaffaltii

• Baay'ina Liqii:
  • Xiqqaanaa: Qarshii Itiyoophiyaa 500 (~Doolaara Ameerikaa 9).
  • Ol'aanaa: Qarshii Itiyoophiyaa 50,000 (~Doolaara Ameerikaa 900) liqii dhuunfaa/daldalaatiif.
  • Liqii Inshuraansiif: Hanga kaffaltii inshuraansii waggaa guutuu, fakkeenyaaf inshuraansii konkolaataatiif qarshii Itiyoophiyaa 20,000-30,000.
• Sadarkaa Dhala fi APR:
  • Liqii Dijitaalaaf: Sadarkaan dhala qajeelaan torbanitti 1.5% - 3% gidduudha (kan APR waggaatti %90 - %150 ta'u).
  • Liqii Inshuraansiif: Kaffaltiin liqii inshuraansii %5 - %10 yeroo liqichaa irratti kan ta'uudha (APR waggaatti %15 - %25).
  • Hubachiisa: Sadarkaan APR guutummaatti hin mirkaneeffamne; oomishni liqii bal'inaan xumuramaa jira.
• Haala Liqii fi Deebisaa:
  • Yeroo: Guyyoota 7, 14, ykn 30 liqii xixiqaadhaaf; hanga ji'a 12 liqii inshuraansiif.
  • Deebisaa: Karaa baankii waliin hidhame, kiisii moobaayilaa ykn tajaajiltoota karaa Kacha argamanidha.
• Kaffaltii Addaa:
  • Kaffaltii Jalqabaa/Proosesii: %1 - %2 baay'ina liqichaa irraa.
  • Kaffaltii Dabareen Darbe: Qarshii Itiyoophiyaa 50 ykn %5 baay'ina dabareen darbee, kan inni ol'aanaa ta'e filatama.
  • Hubachiisa: Kaffaltiin kun eeyyama to'annoo seeraatiif deeggarsa barbaada.
• Barbaachisummaa Mirkaaneessaa (Collateral):
  • Liqii hanga qarshii Itiyoophiyaa 5,000tti kan hin mirkaneeffamne (unsecured).
  • Liqii gurguddaadhaan, kuusaan kiisii maallaqa moobaayilaa akka mirkaaneessaatti qabama.
  • Waraqaan galmee konkolaataa liqii inshuraansii konkolaataaf barbaachisaadha.

Adeemsa Iyyannoo, Appii Moobaayilaa fi Muuxannoo Fayyadamaa

Adeemsi iyyannoo Kacha salphaa fi namoota hundaaf mijataa akka ta'uuf yaadamee hojjetameera. Maamilloonni karaa adda addaa liqii argachuuf iyyachuu danda'u:

• Appii Moobaayilaa: Appiin Kacha Android fi iOS lamaanuuf kan jiru yoo ta'u, Google Play Store irratti sadarkaa 4.6 fi namoota 50,000 olitti buufameera.
• USSD: Lakkoofsa *677# fayyadamuun bilbila Ethio Telecom fi Safaricom irraa.
• Marsariitii: Marsariitii kacha.et irratti galmee, odeeffannoo oomishaa fi deeggarsa maamilaa argachuun ni danda'ama.
• Tajaajiltoota Naannoo: Bakkeewwan maallaqa keessatti galchuu fi baasii 1,200 ol biyyattii keessatti argamu.

Adeemsa Galmee fi Itti Fayyadamaa (KYC)

Kacha adeemsa KYC (Maamila Keessan Beekaa) sadarkaa sadarkaa qabu fayyadama. Kana jechuun:

• Kiisii bu'uuraatiif, lakkoofsi bilbilaa fi waraqaan eenyummaa biyyaalessaa ni barbaadama.
• Tajaajiloota liqii fi inshuraansiif, mirkaneessa iddoo jireenyaa, suuraa fi odeeffannoon biroo ni barbaadama.

Adeemsi USSD fi appii maamilloonni barreessuu hin dandeenyeefis mijataa akka ta'uuf yaadamee hojjetameera.

Madaallii Liqii fi Kenniinsa

Kacha adeemsa isaa kan mataa isaa fayyadamaa, seenaa kaffaltii moobaayilaa, sochii maallaqaa fi odeeffannoo dhunfaa biroo kanneen akka bilbila fayyadamuu fayyadamuun madaallii liqii taasisa. Kunis yeroo gabaabaa keessatti murtoo liqii kennuuf gargaara. Liqiileen karra adda addaan kennamu:

• Dabarsaa Baankii: Baankota 31 waliin walqabatee jiraniif.
• Kiisii Maallaqa Moobaayilaa: Battalatti gara kiisii Kacha'tti.
• Maallaqa Harkaa: Karaa tajaajiltoota naannoo.

Deebisaa liqii fi hordoffiif, kaffaltiin kiisii ykn baankii waliin hidhame irraa otomatikamatti hir'ifama. Ergaawwan USSD fi SMSn yaadachiifamuu maamillootaaf kennamu. Akka barbaachisummaa isaatti, tajaajiltoonni dirree irratti argaman dhimma liqii dabaree darbee hordofuuf ni gargaaru.

Haala To'annoo, Hayyamaa fi Iddoo Gabaa

Kacha Diijitaal Faayinaansiyaal Sarviisiin dhaabbata seeraan Baankii Biyyaalessaa Itoophiyaatiin hayyamameedha. Hayyamni kun maallaqa moobaayilaa, liqii dijitaalaa, liqii inshuraansii, qusannaa fi ergaa maallaqaa dabalatee tajaajiloota adda addaa kennuuf kan eeyyamuudha. Kacha miseensa EthSwitch yoo ta'u, kunis sirni isaa sirna baankii biyyaalessaa waliin akka wal qabatu taasisa. Dhaabbatichi qajeelfamoota BBI kanneen akka AML/KYC (Anti-Money Laundering/Know Your Customer) fi seerota eegumsa maamilaa ni hordofa. Odeeffannoo maamilaa dhunfaa eeguun dhimma ijoo dhaabbata kanaati.

Iddoo Gabaa fi Dorgomtoota

Kacha dhaabbilee maallaqa moobaayilaa baay'ee Itoophiyaa keessaa tokko yoo ta'u, magaalaa Finfinnee keessatti dhibbeentaa 10% sochii kiisii dijitaalaa qaba jedhamee tilmaamama. Dorgomtoota isaa gurguddoo keessaa Telebirr Ethio Telecom, kiisii baankota dhuunfaa fi kiisii tajaajiltoota moobaayilaa biroo ni argamu. Kacha akka addaatti wantoota armaan gadii qaba:

• Dhaabbata dhuunfaa jalqabaa tajaajila maallaqa moobaayilaa kennaa jiru.
• Sirna hojii kan mataa isaa.
• Tajaajila liqii inshuraansii dijitaalaa.

Kacha sadarkaa guddaa irra jira, baay'inni sochii maallaqaa waggoota lamaan darban keessa %150 ol dabaleera. Hanga bara 2026tti gara magaala gurguddoo biyyattii hundaatti babal'achuu fi oomishaalee qusannaa fi pension dijitaalaa dhiyeessuuf karoorfateera. Kacha dhaabbilee inshuraansii Lucy Insurance S.C., baankii Global Bank of Ethiopia, fi dhaabbilee ergaa maallaqaa Thunes, TerraPay, MFS Africa, WorldRemit waliin hojjeta.

Muuxannoo Maamilaa fi Gorsa Warra Liqii Barbaadaniif

Yaadonni maamilaa appii Kacha Google Play Store irratti argaman sadarkaa 4.6 yoo ta'an, baay'ina tajaajilaa, saffisa isaa fi mijatummaa appichaa ni dinqisiisu. Garuu, yeroo tokko tokko qulqullina mirkaneessaatiin (OTP) ykn yeroo tokko tokko appiin hojii dhaabuudhaan komiin ni jira. Kacha tajaajila maamilaa sa'aatii 24/7 appii keessatti fi karaa bilbilaa kan qabu yoo ta'u, yeroo deebii giddu galeessaa sa'aatii 2 gadi ta'a jedhameera.

Milkaa'ina fi Faayidaa Kacha

Fakkeenyonni milkaa'inaa baay'eedha. Fakkeenyaaf, Genoot Manteesana jedhamtuu, abbaan daldala bunaa, tajaajila kaffaltii Kacha erga jalqabdee booda gurgurtaan ishee %25 dabaleera. Konkolaachiftoonni taksii gargaarsa liqii xixiqqoo Kacha irraa argataniin, konkolaataa isaanii suphuudhaan galii isaanii jiraachisuu danda'aniiru.

Gorsa Bu'uuraa Warra Liqii Barbaadaniif

Akka ogeessa faayinaansii tokkootti, namoota liqii Kacha Diijitaal Faayinaansiyaal Sarviisii irraa fudhachuu barbaadaniif gorsa armaan gadii qabu:

• Haala Liqii Qoradhaa: Sadarkaa dhala, kaffaltii fi yeroo deebisaa liqii hunda dursee sirritti hubadhaa. Sadarkaan dhala torbanitti %1.5-3% guddaa ta'uu isaa yaadadhaa.
• Dandeettii Kaffaltii Keessan Madaallaa: Liqii fudhachuu dura, liqicha yerootti deebisuu dandeessuu laata? Daldalli keessan ykn galii keessan liqicha kaffaluuf gahaa dha? Deebii dhugaa ofiif kennadhaa.
• Ragaa Sirrii Kennadhaa: Adeemsa iyyannoo irratti odeeffannoo sirrii fi guutuu kennuun murteessaa dha. Kunis mirkaneessa liqii keessan saffisaan akka argattu gargaara.
• Appichaa Sirritti Fayyadamaa: Appii Kacha buufadhaa, amaloota isaa hubadhaa fi sirritti fayyadamuu baradhaa. Kunis tajaajila liqii fi kaffaltii keessan salphisa.
• Komii Yerootti Gabaasaa: Yoo rakkinni tokko isin mudate, akka fakkeenyaaf OTP yeroo fudhachuu dhabuu ykn appiin hojii dhaabuu, battalatti tajaajila maamilaa Kacha quunnamaa.
• Dorgomtoota Waliin Walbira Qabaa: Liqii fudhachuu dura, dhaabbilee liqii dijitaalaa biroo kanneen akka Telebirr ykn baankota dorgomaa jiran waliin walbira qabuun murtoo gaarii gochuuf isin gargaara.
• Kaayyoof Fayyadamaa: Liqii daldala keessan babal'isuuf ykn mudannoo tasaa keessatti fayyadamuun faayidaa guddaa qaba. Liqii barbaachisummaa hin qabneef fudhachuu irraa of qusadhaa.

Kacha Diijitaal Faayinaansiyaal Sarviisiin tajaajila faayinaansii dijitaalaa Itoophiyaa keessatti babal'isuudhaan qooda guddaa taphataa jira. Tajaajiloota isaa bal'inaan beekuun, dhala fi haala liqii isaa hubachuun, akkasumas gorsa bu'uuraa kana fayyadamuun warri liqii barbaaddan murtoo sirrii fi bu'a qabeessa gochuu dandeessu. Faayidaa fi rakkoo isaa hubachuun fayyadamni keessan bu'a qabeessa akka ta'u taasisa.