ZamZam Bank

Dhaabbileen faayinaansii addunyaa keessatti baay’inaan kan argaman yoo ta’an, Itoophiyaanis guddinni gama kanaan mul’atu keessaa Baankii Zamzam S.C. isa tokkodha. Baankiin kun dhaabbata faayinaansii Islaamaa guutuu, kan ribaa malee hojjetu yoo ta’u, tajaajiloota isaa bara 2020 irraa eegalee uummataaf kennaa jira. Kaayyoon isaa inni guddaan lammiiwwan Itoophiyaa hundaaf, keessumaa warra amantii Islaamaa hordofan fi sababoota garagaraatiin tajaajila baankii irraa fagaataniif, deeggarsa faayinaansii gahaa ta’e dhiheessuudha. Baankiin Zamzam teeknooloojii ammayyaa fi bu’uura amantii Shariaa walitti fiduun, jijjiirama gabaa faayinaansii Itoophiyaa keessatti fiduuf hojjechaa jira.

Baankii Zamzam: Seenaa fi Kaayyoosaa Itoophiyaa Keessatti

Baankiin Zamzam S.C. baankii daldalaa Itoophiyaa keessatti jalqabaaf heeyyama guutuu kan qabu fi tajaajila faayinaansii Shariaan deeggarame kan ribaa malee kennuudha. Bara 2020tti hundeeffamee, yeroo gabaabaa keessatti dhuunfaa fi dhaabbilee gurguddoo deeggarsa faayinaansii Islaamaa haaraa fi teeknooloojii dijitaalaa babal’ataa fayyadamuun tajaajila kennaa jira. Kaayyoon isaa inni guddaan hanga bara 2030tti baankii Islaamaa Afrikaa keessaa isa duraa ta’uudha. Kaappitaalii Birrii biiliyoona 1.683 ol kan sassaabe yoo ta’u, kan kaffalame immoo Birrii miiliyoona 872 dha. Abbootii qabeenyaa 11,200 ol qabaachuun isaa baankii uummata bal’aa biratti fudhatama argate ta’uusaa agarsiisa.

Malleen Hojii fi Fayyadamtoota Baankichaa

Baankiin Zamzam hojii isaa guutumaan guututti madaallii fi seera Shariaa Islaamaa jalatti raawwata. Kunis, tajaajila faayinaansii ribaa malee kenna jechuudha. Fayyadamtoonni isaa gurguddoon:

• Dhuunfaa: Namoota dhuunfaa, keessumaa lammiiwwan biyya ala jiraatan.
• Dhaabbilee Xiqqaa, Gidduugaleessaa fi Gurguddoo: Dhaabbilee fedhii faayinaansii Islaamaa qaban.

Haalli hojii isaa faayidaa wal qooduun, gatii irratti faayidaa dabaluun gurguruu (Murabaha) fi kan kireeffamu (Ijarah) irratti kan xiyyeeffatu yoo ta’u, kunis namoota amantii isaaniitiin yookiin waadaa dhiheessuu dhabuutiin kanaan dura tajaajila baankii irraa fagaataniif balbala bana. Hogganaan Ol’aanaa, Ms. Melika Bedri fi hogganoonni ijoo biroon baankii kana milkaa’inaaf geessuuf hojjechaa jiru.

Tajaajiloota Faayinaansii Shariaan Deeggaraman

Baankiin Zamzam tajaajiloota faayinaansii bal’aa fi haala adda addaa qaban kan seera Shariaa Islaamaa eegan dhiheessa. Isaanis:

1. Murabaha (Faayinaansii Gatitti Faayidaa Dabaluu)

Murabahaan adeemsa baankii fi maamila gidduutti gatii irratti faayidaa murtaa’e dabaluun meeshaa yookaan qabeenya tokko bituun maamilaaf gurguruudha. Kunis ribaa irraa kan adda ta’edha. Tajaajiloota Murabahaa Baankii Zamzam keessaa:

• Gosoota: Murabahaa yeroo murtaa’eef (Term Murabaha) fi Murabahaa deebi’ee irra deddeebi’u (Revolving Murabaha).
• Baay’ina Maallaqaa: Birrii 50,000 hanga Birrii miiliyoona 10.
• Faayidaa Irra Kaa’amu: Dhibbeentaa 8-12% yeroo hunda.
• Haala Kaffaltii: Waggaa 1-5; kaffaltii ji’aan raawwatama.
• Kaffaltiiwwan Biroo: Kaffaltii galmeessitii 1%; kaffaltii tursiifama kaffaltii ji’aa 2%.
• Waadaa: Qabeenya maallaqaan deeggarame yookiin waadaa dabalataa.

2. Ijarah (Kireeffachuu)

Ijarah adeemsa qabeenya yookaan meeshaa tokko kireeffachuudha. Baankichi qabeenya bitatee maamilaaf kireessa.

• Gosoota: Meeshaa hojii kireeffachuu fi qabeenya lafaa kireeffachuu.
• Baay’ina Maallaqaa: Birrii 100,000 hanga Birrii miiliyoona 20.
• Kaffaltii Kirrii: Gatii kiraa gabaa irratti dhibbeentaa 1% kaffaltii bulchiinsaa dabaluun.
• Haala Kaffaltii: Waggaa 1-7; kaffaltii yeroo yeroon raawwatama.
• Waadaa: Qabeenya kireeffamu yookiin waadaa hojii raawwachiisummaa.

3. Mudarabah (Faayidaa Wal Qooduun)

Mudarabah adeemsa baankii fi maamila gidduutti faayidaa hojii yookiin pirojektii tokkoo wal qooduudha. Baankichi maallaqa kan kennu yoo ta’u, maamilchi immoo hojii yookiin ogummaa isaa qooda.

• Kaayyoo: Kaappitaala hojii, faayinaansii pirojektii.
• Qoodinsa Faayidaa: Baankii: 60%; Maamila: 40% (waliigaltee irratti hundaa’a).
• Haala Kaffaltii: Ji’a 6-3; waadaa qabeenya dhaabbataa yookiin wabii.

4. Musharakah (Waltajjii Waloo)

Musharakah waltajjii waloo dhaabbachuu yookaan pirojektii guddaa tokko irratti walitti dhufeenya uumuudha. Faayidaa fi miidhaan madaallii kaappitaalaa isaaniitiin qoodamu.

• Kaayyoo: Waltajjiiwwan waloo, bu’uuraalee misoomaa.
• Qoodinsa Faayidaa/Miidhaa: Haala kaappitaala isaaniitiin.
• Haala Kaffaltii: Waggaa 5-10; hanga dhaabbileen addaan fagaatanitti dheerachuu danda’a.

5. Bai Salam & Istisna (Kaffaltii Duraa fi Oomishaa)

Tajaajiloonni kun gama qonnaa fi ijaarsaa irratti kan xiyyeeffatan yoo ta’u, kaffaltii duraa taasisuun oomisha yookaan tajaajila fuulduratti argamuaf kan ooludha.

• Xiyyeeffannoo: Qonna, ijaarsa.
• Amaloota: Kaffaltii duraa oomisha fuulduraatiif; waliigaltee oomishaa gatii irratti faayidaa dabaluun.
• Haala Kaffaltii: Yeroon dabarsee kennuu waliigaltee irratti hundaa’a.

6. Qard Al-Hasan (Liqii Gaarummaadhaan Kennamu)

Liqiin kun maallaqa ribaa malee haala rakkisaa yookiin guddina hawaasaa deeggaruuf kennamudha.

• Kaayyoo: Deeggarsa ariifachiisaa, guddina hawaasaa.
• Haala Kaffaltii: Hanga ji’a 12; faayidaa malee.
• Waadaa: Tokkollee yookiin wabii.

7. Tajaajila Faayinaansii Saboota Biyya Alaa Jiraniif fi Ansar Digital

Baankiin Zamzam lammiiwwan Itoophiyaa biyya alaa jiraataniifis tajaajila faayinaansii addaa dhiheessa. Kana keessaa liqii mana jireenyaa fi liqii konkolaataa argamu. Ansar immoo teeknooloojii ogummaa namaa fakkaatuun (AI-driven) kan hojjetu yoo ta’u, dhaabbilee xiqqaa fi giddugaleessaaf (MSME) bilbila harkaa qofaan liqii waadaa malee akka argatan gargaara.

Adeemsa Tajaajilaa, Appii Mobaayilaa fi Sadarkaa Qajeelchaa

Baankiin Zamzam akkaataa maamila isaa tajaajilu fi to’annoo mootummaa jalatti hojjetu bal’inaan ibsa.

Adeemsa Maamila Horsiisuu fi Iyyannoo Liqii

Maamiltoonni haaraan karaalee garagaraatiin Baankii Zamzamitti makamuu danda’u:

• Karaalee: Appii mobaayilaa (iOS/Android), marsariitii baankichaa fi dameelee baankii 30 ol jiran.
• Wantoota Barbaachisan: Waraqaa eenyummaa biyyoolessaa, paaspoortii, ragaa teessoo; ragaa galii; dhaabbataaf immoo heeyyama daldalaa.
• Appii Ansar: Teeknooloojii haarawaa fayyadamuun yeroo gabaabaa keessatti galmee maallaqa liqii ilaalchisee murtii kenna.

Qulqullina Liqii fi Tarkaanfii To’annoo

Baankiin Zamzam liqii kennuuf haala Shariaan deeggarame fayyadama. Kunis, miidhaa jiru sirriitti madaaluu fi dandeettii faayidaa wal qooduu irratti hundaa’uudha. Mana Maree Shariaa irraa kan to’atamu yoo ta’u, kaffaltiin maallaqa liqii karaa baankii yookiin bilbila harkaa (fakkeenyaaf, M-PESA) ni raawwatama. Kaffaltiin yoo ture, akeekkachiisa karaa ergaa gabaabaa yookiin appii mobaayilaa ergama. Haalli deebisee sassaabuu sirriitti to’atama, ribaa dabalataa malee.

Teeknooloojii fi Bakka Jiru

• Appii Mobaayilaa (ZamZam Digital): Bilbila Android fi iOS irratti ni hojjeta. Google Play irratti qabxii 4.2 qaba. Faayidaaleen isaa: herrega banachuu, liqii iyyachuu, daashboordii, ergaawwan; Afaanoota garagaraa deeggara.
• Marsariitii: Odeeffannoo guutuu tajaajilootaa fi iyyannoo online irratti argachuu danda’ama.
• Bakka Jiru: Dameelee Finfinnee keessa jiran dabalatee, magaalonni akka Bahir Dar, Hawassa, Dire Dawa keessas dameelee qaba.
• ATM: Magaalota gurguddoo keessatti meeshaa tajaajila ofii kennan 50 ol qaba.

To’annoo Mootummaa fi Heeyyama

Baankiin Zamzam bara 2020tti Baankii Biyyaalessaa Itoophiyaa (NBE) irraa heeyyama baankii daldalaa argateera. NBE jalatti kan to’atamu yoo ta’u, dabalataanis odiitii Shariaa ji’a ji’aan taasifamu fi odiitii alaa waggaa waggaatiin ni taasifama. Haalli maallaqa seeraan alaa dhiigaa (AML) fi to’annoon diddaa shororkeessummaa (CFT) ni raawwatama. Dhimma maamilaa ilaalchisee kaffaltiiwwan ifa ta’an dhiheessa, akkasumas karaa komii dhiheessuu fi barnoota faayinaansii ni kenna.

Baankii Zamzam Gabaa Keessatti: Dorgomtootaa fi Gorsa Fayidaa Qabeessa

Baankiin Zamzam Itoophiyaa keessatti baankii Islaamaa dorgomaa ta’uu isaa bal’inaan agarsiisa.

Bakka Gabaa Keessatti Qabu fi Dorgomtoota Isaa

Baankiin Zamzam hanga bara 2024tti dhibbeentaa 3% qabeenya baankota Itoophiyaa keessaa qaba. Dorgomtoota isaa keessaa Baankii Awaash keessatti kan jiru Islamic Window fi Baankii Oromiyaa Idil-Addunyaa IFB fa’a. Baankiin Zamzam baankii Islaamaa guutuu ta’uu isaa, teeknooloojii dijitaalaa dursee fayyadamuu isaa fi tajaajila saboota biyya alaa jiraataniif kennuun adda ta’a. Hanga bara 2027tti dameelee isaa 50 ol, hanga bara 2030ttis qabeenya isaa Birrii biiliyoona 50tti guddisuuf karoorfata.

Muuxannoo Maamilaa fi Yaada Kenname

Appiin mobaayilaa Zamzam Google Play irratti qabxii 4.2 fi iOS App Store irratti qabxii 4.0 qaba. Komiin yeroo baay’ee dhihaatu tasgabii appii, yeroo damee irra dhaabachuu fi dhimma waraqaati. Tajaajilli maamilaa bal’inaan kan jiru yoo ta’u, yeroo hunda waamicha fudhatuu fi tajaajila addaa lammiiwwan biyya alaa jiraataniif kenna. Fakkeenyaaf, MSME GreenHarvest bara 2025tti Ansar fayyadamuun oomisha qonnaa guddisuu danda’eera. Dhaabbanni dubartii tokkoon bulfamu ammoo liqii Musharakah fayyadamuun dhaabbata huccuu uumee namoota 120 ol hojjechiisaa jira.

Gorsa Fayidaa Qabeessa Namoota Maallaqa Liqeeffachuuf Fedhanif

Yoo Baankii Zamzam irraa tajaajila faayinaansii barbaaddan, wantoota armaan gadii hubachuun barbaachisaadha:

• Seera Shariaa Hubadhaa: Adeemsa faayinaansii ribaa malee ta’e sirriitti hubachuun murteessadha. Kunis faayidaa fi miidhaa sirriitti hubachuuf isin gargaara.
• Haala fi Kaffaltii Sirriitti Qoradhaa: Faayidaa irra kaa’amu (profit margin), kaffaltiiwwan biroo fi yeroo kaffaltii hundaa sirriitti beekaa.
• Appii Mobaayilaa Fayyadamaa: Appiin Zamzam tajaajiloota baay’ee salphisuu danda’a. Galmeessuu, iyyannoo dhiheessuu fi hojii keessan hordofuuf fayyadamaa.
• Wantoota Barbaachisan Guutuu: Waraqaa eenyummaa, ragaa galii fi kan biroo dhimma keessaniif barbaachisan duraan dursee qopheessaa.
• Gaaffii Gaafadhaa: Waan isiniif hin galle yoo jiraate, hojjettoota baankichaa gaafachuuf hin sodaatinaa. Tajaajilli maamilaa qophii dha.
• Dorgomtoota Ilaalaa: Baankota biroo tajaajila faayinaansii Islaamaa kennan ilaaluun filannoo gaarii akka gootan isin gargaara.

Walumaagalatti, Baankiin Zamzam dhaabbata faayinaansii haarawaa fi bu’uura amantii Islaamaa eeguun tajaajila kennaa jiruudha. Teeknooloojii fi mala hojii haaraa fayyadamuun, gabaa Itoophiyaa keessatti jijjiirama fiduuf carraaqqii cimaa taasisaa jira. Namoota deeggarsa faayinaansii Shariaan deeggarame barbaadaniif filannoo gaarii ta’uu danda’a.